Van Pontsteiger naar NDSM

De Amsterdamse veer­ponten zijn een gratis service, een aan­rader als je even wat frisse lucht wilt en de wind in je haren wilt voelen na een wandeling door de stad. Pontveer F7 vaart tussen het Pont­steiger­gebouw en de voor­malige NDSM-werf in Amsterdam-Noord, in ongeveer 6 minuten over het IJ. De Pont­steiger, aan de rand van de Zee­helden­buurt en Oude Hout­haven, is deel van de Nieuwe Hout­havens, een gebied nog volop in ont­wikke­ling, meer naar het westen.

ontsteiger gezien vanaf de Van Diemen­kade (juli 2022).

Pontsteiger

Het iconische Pont­steiger­gebouw met 26 verdiepingen werd gebouwd tussen 2015 en 2018, ontworpen door architecten Arons en Gelauff. Het complex bevat apparte­menten, winkels, een hotel en restau­rants — het is vernoemd naar de steiger waar het naast staat. Het ligt direct aan het water van het IJ en heeft 28 aan­leg­plekken rondom. De bovenste verdieping heeft een groot pent­house van 1440 m², in 2016 verkocht voor € 16 millioen, later in vieren gesplitst and een aantal keer met flinke winst verkocht.

De toren rust op 45 m lange hei­palen, die tot de stabiele derde zand­laag reiken om het gewicht te dragen. Vanaf de steiger ernaast (aan­gelegd in 1957) aan de Tasman­straat vertekken twee veer­ponten naar Amster­dam-Noord, één naar de vroegere NDSM-werf en één naar de Distel­weg (Pont F6). Pont F5 vaart van achter het Centraal Station naar de NDSM.

Gezicht van de NDSM-kade richting het Pont­steiger­gebouw (juli 2022).

NDSM-terrein

Het NDSM-terrein, kortweg NDSM, was de voormalige scheeps­werf van de NDSM (Neder­landsche Dok en Scheeps­bouw Maat­schappij). Het is een gebied in Amsterdam-Noord, aan de andere kant van het IJ, ongeveer tien voet­bal­velden groot. Deze vroegere scheeps­werf is een bruisende culturele plek geworden, met veel kunstenaars, festivals, ten­toon­stel­lingen, dans­feesten en een aantal bars en restaurants. Eens per jaar vindt hier het festival “Over het IJ” plaats. Een grote kraan is verbouwd tot een speciaal hotel in 2013. Er is ook een indruk­wekkend Street Art Museum.

Geschiedenis van de NDSM

In 1919 begon de Neder­landsche Scheeps­bouw Maat­schappij (NSM) op dit terrein aan de noordelijke IJ-oever, waar grotere schepen gebouwd konden worden dan op Oosten­burg. De smederij and timmer­werk­plaats werden naar de nieuwe werf over­gebracht. De oude NSM-werf op het eiland Oosten­burg werd in 1925 door brand verwoest.

NDSM-plein met “Naald van Goedkoop” (juli 2022).

Daniel Goedkoop Jr. (1850-1929) was de eigenaar van de werf Kromhout op het Kadijks­eiland (bij het Scheep­vaart­museum). In 1894 werd hij gevraagd om de leiding te nemen over een nieuwe werf, de NSM, die tot 1984 heeft bestaan. Bij het 50-jarige jubileum van de werf in 1944 werd deze herdenkings­naald met een portret van de eerste directeur hier geplaatst door de mede­werkers van de werf.

In 1920 werd een reparatie­werf van de Neder­landsche Dok Maat­schappij (NDM) ten noord­westen van de NSM werf aan­gelegd. Tijdens de Tweede Wereld­oorlog werden beide werven zwaar beschadigd. In 1946 fuseerden de NSM en de NDM en werden ze NDSM — hun gezamen­lijke terrein besloeg bijna 60 hectare. Ze bouwden voor­name­lijk grote vracht­schepen en tankers, maar gedurende de jaren 1970 was er zo’n heftige concurrentie in de scheeps­bouw dat de opvolgers van de NDSM in 1985 failliet gingen.

Er vindt nog steeds scheeps­bouw plaats op sommige delen van het terrein. Vier gebouwen op het terrein zijn in 2007 aan­ge­wezen als rijks­monument. Lege gebouwen werden al snel in gebruik genomen door krakers en stads­nomaden, gevolgd door kunste­naars, hand­werks­lieden en kleine bedrijven. Sinds 2002 staan er op het terrein ook een aantal oude tram­wagons, in gebruik bij kunstenaars. In 2012 werd een jacht­haven aan­gelegd, samen met een 600 m lange strek­dam in het IJ.

Kijkje vanaf de NDSM-jacht­haven (september 2021).

Veronica & Pollux

Op de pier naast de NDSM-kade liggen twee schepen aan­gemeerd: Veronica en Pollux. Radio Veronica was een piraten­zender die vanaf de Noordzee uitzond van 1960 tot 1974. Later werden ze een officiële zender. Het schip, officieel de Norderney, werd een drijvende disco voor privé­feestjes. Sinds november 2013 ligt het schip hier aan­gemeerd.

Het schip Pollux dateert uit 1940. Het is een replica van een drie­master van rond 1850. Van 1940 tot 1984 lag het bij het Ooster­dok, waar het diende als opleidings­schip voor matrozen tot 1989. In 2012 kwam het na restau­ratie uit IJmuiden terug in Amsterdam, nu aan­gemeerd bij de vroegere NDSM. Er waren een tijd­lang restaurants in, maar die sloten in 2020.

Fotogalerij van Pont­steiger naar NDSM (juli 2022)

Website van de NDSM: https://www.ndsm.nl/programma/