Sint Nicolaaskerk

De Basiliek van St. Nicolaas, officieel de kerk van de H. Nicolaas binnen de Veste, met zijn twee prominente torens en 58 m hoge koepel, staat in het centrum van Amsterdam, tegenover het Centraal Station en bij het water van de Oude­zijds Kolk. Sint Nicolaas (van Myra) is de bescherm­heilige van Amsterdam en beschermt ook zee­lieden en prostituees, dus hier is de kerk helemaal op zijn plek, gelegen tussen het water van het IJ en de Rosse Buurt. De kerk kreeg in 2012 de eretitel Basiliek en is sinds 1974 een Rijks­monument.

Basiliek van de H. Nicolaas binnen de Veste op een bewolkte dag, gezien vanaf de Prins Hendrik­kade (februari 2022).

Het kerkgebouw

De kerk is gebouwd tussen 1884 en 1887, ontworpen door architect Adrianus Bleijs (1842-1912) in neo­barok en neo­renais­sance stijlen. Dit is de derde kerk in Amsterdam die gewijd was aan Sint Nicolaas: de eerste was de huidige Oude Kerk, waarvan het katho­lieke interieur vernield werd tijdens de Beelden­storm en de Protestantse Alteratie van 1578. De tweede kerk van St. Nicolaas was de katho­lieke schuil­kerk op de Oude­zijds Voor­burg­wal, nu bekend als Ons’ Lieve Heer op Solder.

Sint Nicolaas­kerk gezien vanaf de Oude­zijds Kolk (januari 2020).

Aan de voor­kant heeft het gebouw twee torens (asym­metrisch geplaats vanwege de beperkte ruimte voor de kerk die hier in het centrum beschik­baar was) en een groot roos­venster. De muur­schilderingen in de kerk, het leven van Sint Nicolaas uit­beeldend, werden gemaakt door Jan Dunselman (1863-1931), die er bijna 40 jaar aan werkte (van 1891 tot 1928). De beelden werden gemaakt door beeld­houwer Pierre Elysée van den Bossche (1849-1921). In 2012 kreeg de kerk een nieuw altaar, met een verwijzing naar het Mirakel van Amsterdam (een hostie die niet wilde verbranden in 1345), afgebeeld in de bronzen voet.

Ingang van de basiliek van Sint Nicolaas binnen de Veste aan de Prins Hendrik­kade (februari 2022).

Restauratie en diensten

Na een lange tijd verwaar­loosd te zijn werd de kerk van 1997 tot 2001 gerestau­reerd. Katholieke missen worden hier in het Nederlands, Engels en Spaans gehouden — op zondag­middagen (van september tot juni) verzorgt de Schola Cantorum Amsterdam koor­zang van grego­riaanse Vespers. Het gerestau­reerde 19e eeuwse Sauer­orgel wordt zomers door orgel­spelers uit de hele wereld bespeeld.

St. Nicolaas­kerk gezien vanaf de Prins Hendrik­kade, ansichtkaart van rond 1900 (Stads­archief Amsterdam).

Fotogalerij van de St. Nicolaaskerk (februari 2022)

Website van de Basiliek van Sint Nicolaas: https://www.nicolaas-parochie.nl/nicolaas/

Website van de Stichting Muziek in de St. Nicolaas: https://muziekindenicolaas.nl/

Website van de Schola Cantorum Amsterdam: https://www.gregoriaanskoor.nl/