Rijksmuseumtuinen

Rondom het Rijks­museum liggen de Rijks­museum­tuinen. Architect Pierre Cuypers (die ook het Centraal Station ontwierp) wilde dat de tuinen een soort open­lucht­museum waren, met beelden en fragmenten van oude Neder­landse gebouwen. De tuinen zijn een Rijks­monument, omringd door een smeed­ijzeren hek van 1 km lang. Ze zijn overdag vrij toegankelijk.

De zuidwest­hoek van de Rijks­museum­tuinen met de Berg­poort (een voor­malige Deventer stads­poort uit 1619) en de Here­poort (een voor­malige Groninger stads­poort uit 1621). Toen deze steden de poorten lieten afbreken, liet Cuypers ze naar Amsterdam brengen en plaatste ze rug aan rug, verenigd als één poort. (augustus 2020)

Stijlen

De aanleg van de tuinen startte in april 1885 en was in 1916 klaar. Elk van de vier delen van de tuin kreeg een eigen karakter, gebaseerd op een bepaalde stijl­periode. De westelijke en oostelijke hoek werden aangelegd in Renaissance­stijl, het zuidelijk deel in Frans-Classi­sistische stijl, het zuid­oostelijke deel in een landschaps­stijl. De twee tuinen aan de voorkant van het museum, aan de kant van de Stadhouders­kade, kregen een eenvoudig geometrisch ontwerp.

Kaart van het Rijks­museum met de Museum­straat en de tuinen eromheen (OpenStreetMap).

Een herstel­plan in de jaren 1960 redde de tuinen van eerdere verwaar­lozing en slechte staat. Er werd in 1976 een commissie opgericht die toezicht moest houden op de kwaliteit en het onderhoud. In 1995 werd de tuin bij de Philips­vleugel in het zuidelijk deel gerenoveerd en werd er een vijver aangelegd bij het Aziatisch paviljoen. Nadat in 2013 de uitgebreide renovatie van het museum was afgerond, pakte de firma Copijn de renovatie en aanleg van de tuinen aan.

Planten, bloembollen en beelden

De Rijksmuseum­tuinen bevatten ongeveer 7.000 vaste planten en meer dan 16.000 bloembollen, die sinds 2015 door de Keukenhof worden geleverd, aangepast aan de lopende exposities. Overal in de tuinen vind je fragmenten van historische gebouwen — opvallend zijn delen van de voormalige Reguliers­poort die op het Rembrandtplein stond, de Groninger en Deventer poorten en de toegangs­poort van de gesloopte buiten­plaats Over-Amstel uit de 18e eeuw. Klassieke beelden en tuinvazen staan verspreid door de tuinen.

Andere zaken

Bij de vroegere directeurs­villa uit 1883 staat een indruk­wekkende Kaukasische vleugel­noot­boom die door architect Cuypers zelf werd geplant. Tot 1945 was de villa de woning van de museum­directeur, later werd hij gebruikt voor vergaderingen van de museum­directie. Het gebouw van de Teeken­school uit 1891 werd ook door Cuypers ontworpen.

Verder is er een kas uit de 19e eeuw te zien en een berceau (pergola). Een berceau zorgde ervoor dat de rijke dames in vroeger tijden in de schaduw konden lopen, zodat ze geen gebruinde huid zouden krijgen (een kleurtje werd beschouwd als iets voor de armere werkende klasse). De tuin aan de zuid­oost­kant heeft een groot terras waar je kunt lunchen en dineren. Een buiten­schaak­bord en een geauto­matiseerde fontein (favoriet bij kinderen) zorgen voor een levendige achter­grond. Elke zomer wordt er in de tuinen een expositie gehouden met werken van een 20e-eeuwse beeld­houwer.