Postzegelmarkt

De Postzegelmarkt is een klein pleintje op het zuidelijke deel van de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal. In de 16e eeuw heette dit de Deventer Hout­markt, waar hout werd afgeleverd en verhandeld. In de 17e en 18e eeuw diende deze kade als bloemen­markt (de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal was toen nog water — hij werd gedempt rond 1884). Hoewel iedereen in Amsterdam dit de Post­zegel­markt noemt, is dat niet de offi­ciële naam.

Postzegelmarkt op de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal, gezien naar het zuiden (juni 2022).

Het zuidelijke deel van de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal is gereno­veerd en her­in­ge­richt als onder­deel van het project Oranje Loper, dat alle straten en bruggen omvat tussen de Raad­huis­straat en het Mercator­plein. Het noor­de­lijke deel van de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal, tussen de Dam en het Centraal Station, wordt nu aan­ge­pakt en zou in de zomer van 2024 klaar moeten zijn. Het hele project is — naar verwachting — in 2026 klaar.

Werk aan de her­in­richting van de Post­zegel­markt in 2021 (mei 2021).

Nadat de reno­vaties hier in juni 2022 klaar waren, was dit ooit grijze stukje een klein groen parkje geworden, met een kinder­speel­plaats en een onder­grondse water­opslag voor over­vloedig regen­water. De post­zegel­verzame­laars en handelaren zijn weer terug op wat de laatste 75 jaar hun favoriete plekje was.

Postzegelmarkt, kijkend naar het noorden. Op de achter­grond het voor­malige hoofd­kantoor van dag­blad De Telegraaf (juni 2022).

Bloemmarkt

Rond 1800 heette dit deel van de kade langs de voor­malige gracht van de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal de Sint Luciën­wal, waar een bomen- en bloemen­markt werd gehouden.

Links de Bloem­markt in 1759, kijkend naar het huidige paleis op de Dam, de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal nog een gracht, op een tekening van Jan de Beijer (1703-1780) (Stads­archief Amsterdam).

Nadat de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal in 1884 was gedempt, werd de bloemen­markt verplaatst naar zijn huidige locatie op het Singel, tussen het Konings­plein en het Muntplein.

De Bloemmarkt op de Sint Luciënwal rond 1800. Gravure van J.P. Visser Bender naar een tekening van J. Cats (Rijks­museum).

Postzegelmarkt

Op woensdagen en zaterdagen (tussen 11:00 en 16:00) is hier een kleine ver­zame­laars­markt voor post­zegels, munten en medailles. Postzegels verzamelen was in Europa lange tijd een populaire hobby, maar de markt voor postzegels is sinds het midden van de jaren 1980 flink ingestort. In de na­bij­gelegen Ros­marijn­steeg is er nog een speciaal­zaak voor zegels, munten en bankbiljetten. Ooit waren er heel veel kleine post­zegel­handels, maar de meeste zijn nu verdwenen.

Postzegelmarkt op de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal tussen de Ros­marijn­steeg en de Wijde­steeg in 1979, op de achtergrond Theater Tingel Tangel (nu Betty Asfalt Complex) (Stads­archief Amsterdam).

De post­zegel­handelaren hebben een unieke positie in de straat­handel in Amsterdam: ze staan op een niet-officiële handels­plek, getole­reerd maar niet geregu­leerd, hun plekken meer door traditie bepaald, vergelijk­baar met de boek­verkopers op de Oude­man­huis­poort.

Vroegere krantenstraat

Nadat de vroegere gracht gedempt was werd dit een behoorlijk drukke verkeers­weg. In de 17e eeuw waren hier veel drukkers gevestigd. De kantoren van de meeste belang­rijke kranten en week­bladen waren hier in de 19e eeuw gevestigd, net als veel drukkers, nieuws­agent­schappen en reclame­bureaus. Journalisten kwamen hier aan het eind van de werkdag samen in de kroegen, eerst in de bar van Hotel Royal (hoek met de Paleisstraat, van 1877 tot 1921), later in Café Scheltema (Nieuwe­zijds Voor­burg­wal 242) en Café Hoppe (Spui 18-20).

Postzegelmarkt met beeld van journalist Argus (juni 2022).

Tussen 1967 en 1976 vertrokken de meeste kranten, sommige naar de Wibaut­straat, sommige naar de Basis­weg, sommige naar andere steden. In juni 2022 werd hier een bronzen beeldje geplaatst van een stripfiguur journalist (gemaakt door Saske van der Eerden), ter herinnering aan de tijd dat dit de Fleet Street van Amsterdam was, met honderden journalisten.

Beeldje van journalist Argus, door Saske van der Eerden (juni 2022).

Beeldje van Argus

Op het kleine pleintje staat een beeldje van Argus, een journalist uit een strip van Marten Toonder, in de vorm van een rat. Marten Toonder (1912-2005) was een beroemde Neder­landse strip­auteur — zijn bij­zonder creatieve taal­gebruik leverde veel nieuwe woorden en uit­druk­kingen op. Zijn bekendste werk is de serie verhalen over Tom Poes en Ollie B. Bommel.

Marten Toonder tijdens een boek­presentatie in waren­huis De Bijen­korf in 1972 (Nationaal Archief).

De figuur van Argus was vernoemd naar Argus Panoptes, een reus uit de Griekse mytho­logie die honderd ogen over zijn hele lichaam had — Marten Toonder maakte van hem de spreek­woorde­lijke journalist: nieuws­gierig, energiek, vast­houdend, opportu­nis­tisch en lichtelijk opdringerig.

Gebouwen op de Post­zegel­markt

Op de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal 282 een huis — zes ramen breed — in zijn huidige vorm van rond 1725 en een rijks­monument. Burge­meester Hendrik Bicker (1682-1738) leefde hier ooit. Van 1910 tot 1957 was dit de Prinsen­school. In 1963 werden een aantal klas­lokalen verbouwd tot een klein theater met 145 zit­plaatsen, Tingel Tangel. Een cabaret­groep met dezelfde naam trad hier op tot de jaren 1980. In 1989 werd het theater verkocht, vanaf dan bekend als het Betty Asfalt Complex. In 2019 werd het gebouw aan Stads­herstel Amsterdam verkocht.

Postzegelmarkt, rechts nummer 264 op de hoek van de Wijdesteeg (februari 2022).

Op de hoek van de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal en de Wijde­steeg, op nummer 264, een huis uit 1688 met gebeeld­houwde deco­raties in de stijl van het Hollands Classicisime. Het kreeg zijn huidige vorm na het samen­voegen en verbouwen van verschil­lende een­voudiger huizen in de 18e eeuw. De ingang stamt uit rond 1740. In 1929 werd het gekocht door erf­goed­vereniging Hendrick de Keyser. Destijds waren er een messen­fabriek, een rijwiel­stalling en een post­zegel­handel in gevestigd, later een antiek­zaak. Het huis werd in 1930, 1999 en 2005 geres­tau­reerd. Bij die laatste restauratie werd het interieur in oude staat terug­gebracht, met betimmering en deuren in Lodewijk XIV-stijl. Het huis is helaas niet publiek toe­ganke­lijk.

Stadspaleis op Nieuwezijds Voorburgwal 277 (juni 2022).

Ten noorden van de St. Luciën­steeg staat een klein houten gebouwtje, nu koffiehuis Stadspaleis, in 1896 als politiepost gebouwd. Het gebouwtje is sinds 2002 een rijksmonument.

Voormalige houten politiepost uit 1896 op de Nieuwezijds Voorburgwal (juni 2022).

Kijkje in noorde­lijke richting vanaf de Post­zegel­markt naar het Paleis en Magna Plaza (juni 2022).