Over de Zeedijk

De Zeedijk is één van de oudste straten in Amsterdam. Aangelegd in de vroege 13e eeuw als een echte dijk, om Amsterdam te beschermen tegen de verwoes­tende over­stromingen die het gevolg waren van de vaak storm­achtige wateren van het IJ en de Zuiderzee. Destijds had de Zuiderzee in het noorden een ondiepe maar brede open verbinding met de Noordzee, waardoor schepen Amsterdam konden bereiken.

De ligging van de Zeedijk in het centrum van Amsterdam

Natuurlijk was Amsterdam toen veel kleiner, zoals te zien is op de kaart hier­onder (de boven­kant van de kaart wijst naar het zuiden, zoals destijds de gewoonte was).

Detail van een kaart van Cornelis Anthonisz uit 1544, met de Zeedijk in het midden links, evenwijdig aan de stadsmuur

Schepen naar de Amsterdamse haven

Hieronder een kaart van de huidige zee­situatie, de Zuiderzee afgesloten door de Afsluitdijk, klaar in 1932, waardoor de Zuiderzee een zoetwater­meer werd, het IJsselmeer. Grote stukken van het IJsselmeer zijn nu ingepolderd.

IJsselmeer met Afsluitdijk — 32 kilometer lang, 90 meter breed, 7,25 meter boven zeeniveau (ESA)

Een alternatieve route waarlangs zeeschepen de Amsterdamse haven konden bereiken werd eerst verzorgd door het Noord­hollands Kanaal, klaar in 1825, en later door het Noordzee­kanaal, officieel geopend in 1876.

De geschiedenis van de Zeedijk, ups en downs en ups

De Zeedijk hoort bij Amsterdam’s Chinese wijk. Langs de Zeedijk staan veel historische gebouwen en Rijks­monumenten, waaronder één van de twee over­gebleven houten huizen in Amsterdam (op de Zeeedijk nr 1, uit 1550) en de straat heeft een over­vloed aan kroegen, winkels, eet­gelegen­heden en restaurants. Gedurende de 17e eeuw was de Zeedijk een luxe buurt voor welgestelden, meestal rijke koop­lieden die er woonden en elkaar daar ontmoetten. Nadat deze koop­lieden vertrokken waren naar de huizen aan de nieuw­ gegraven grote grachten, werd de buurt langzamer­hand steeds meer een centrum voor allerlei soorten nacht­leven.

Gedurende de jaren ’70 en in de eerste helft van de jaren ’80 was de buurt berucht als een verzamel­plaats voor drugs­dealers, junks en criminelen. Vanaf 1985 werd de buurt regel­matig door de politie schoon­geveegd en er werd een organisatie opgericht die de buurt — door terug­kopen van panden en uitgebreide renovaties — langzaam uit de put trok. Vandaag de dag is de straat weer een bruisende plek voor zowel toeristen als Amsterdammers. Een lelijke open plek, die ontstond door de afbraak in 1944 van een aantal vervallen en in de oorlog geplunderde huizen, is nu de locatie van de grootste Boeddhistische tempel in Europa, de He Hua tempel, geopend in september 2000. De tempel staat precies op de plek waar in de Middel­eeuwen (1475) een klooster van de Cellen­zusters (Cellieten­orde) stond.

Fo Guang Shan He Hua Boeddhistische tempel, Zeedijk 108-116, Amsterdam