Nieuwezijds Voorburgwal, Amsterdam

Nieuwezijds Voorburgwal

De Nieuwe­zijds Voorburg­wal loopt vanaf het Spui tot de Martelaars­gracht, min of meer in de noord-zuid richting, met aan de oostkant een aantal kleine stegen naar de Nieuwen­dijk en de Kalver­straat. Dit was ooit een gracht, die in 1884 is gedempt. Vanwege de golvende vorm wordt er wel gespeculeerd dat het ooit een natuur­lijk water was, later uit­gediept en gekanali­seerd.

De Nieuwezijds Voorburgwal, Amsterdam, op de huidige kaart

De lokatie van de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal op de huidige kaart.

Water uit de polders

Vanaf de 11e eeuw werden de polders van het Amstel­land in het zuiden ontgonnen. Het over­tollige water van die zuidelijke polders werd verzameld in de Boeren­wetering, een kanaal dat ergens bij de Singel­gracht eindigde. Toen de af­watering via het Spui (Rokin en Damrak waren nog water) niet voldoende bleek, werd de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal gebruikt om het water af te voeren naar het IJ via de Nieuwe­zijds Kolk aan de noord­kant.

Nieuwezijds Kolk, Amsterdam, rond 1880

De Nieuwe­zijds Kolk rond 1880, de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal is nog niet gedempt.
Recht vooruit het Koren­meters­huisje.

Oud & Nieuw, Voor & Achter

Vóór 1385 was Amsterdam keurig in twee helften verdeeld door de Amstel: de Oude Zijde in het oosten (met de Oude Kerk) en de Nieuwe Zijde in het westen (met de Nieuwe Kerk) — elke zijde had een burgwal aan de buiten­kant. Toen na 1385 aan elke Zijde verderop nieuwe burg­wallen werden op­geworpen, werd de oude burgwal de Voor­burgwal genoemd (vóór de burgwal gelegen) en de nieuwe burgwal de Achter­burgwal (achter de burgwal gelegen).

Nieuwezijds Voorburgswal bij de Bloemmarkt in 1686, schilderij van Gerrit Adriaensz. Berckheyde

De Nieuwe­zijds Voorburg­wal bij de Bloem­markt in 1686, schilderij van Gerrit Adriaensz. Berck­heyde.

Voordat de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal werd gedempt in 1884, heetten delen van de straat lang de gracht Pijpen­markt, Boom­markt en Bloem­markt. De Nieuwe­zijds Achter­burg­wal heet na de demping in 1867 de Spui­straat. De heren­huizen aan de Nieuwe­zijds Voor­burg­wal hadden oor­spronkelijk allemaal grote achter­tuinen, maar die zijn helemaal vol­gebouwd.

Nieuwezijds Voorburgwal, Amsterdam, met Café Scheltema op nummer 242

Nieuwe­zijds Voorburg­wal, in het midden Café Scheltema op nummer 242 (2019).

Gebouwen

  • Achterkant van het Koninklijk Paleis op de Dam (uit 1648)
  • Nieuwe Kerk, gebouwd tussen 1380 en 1408
  • De vroegere ingang van het Amsterdam Museum op nummer 367 (weeshuis uit 1523)
  • Makelaers Comptoir (uit 1634) op nummer 75
  • Magna Plaza (het vroegere Hoofdpostkantoor, gebouwd 1895-1899) op de hoek van de Raadhuis­straat
  • Die Port van Cleve, ooit een oude brouwerij uit 1592, op nummer 176
  • Gebouw ’t Einde van de Wereld (uit 1875) op nummer 4-10
  • Candida gebouw (uit 1932) op nummmer 120-126
  • Gebouw Handels­vereniging Amsterdam (uit 1888) op nummmer 162-170
  • Rond nummer 280 het kleine pleintje van de Postzegel­markt
  • Op nummer 282 het Betty Asfalt Complex (gebouw uit 1727)
  • Veel kranten hadden hier vanaf de 19e eeuw hun hoofdkantoor; ze vertrokken tussen 1967 en 1976
  • Journalistencafé Scheltema (uit 1908) op nummer 242
Achterkant van de Begijnhof-pastorie op Nieuwezijds Voorburgwal 373, Amsterdam

Achterkant van de Begijn­hof-pastorie op de Nieuwe­zijds Voorburg­wal 373, in Oud-Hollandse Neo-Renaissance stijl, met medallions van de 17e-eeuwse schrijver Joost van den Vondel en van priester en theoloog Leonard Marius (uit ongeveer 1885, van architect A.C. Bleys).

Herinrichting in 2021

De Nieuwe­zijds Voorburg­wal krijgt een grote opknap­beurt als onderdeel van Amsterdam’s project Oranje Loper, waarbij ook alle bruggen tussen de Raadhuis­straat en het Mercator­plein worden vernieuwd. Het zuidelijke deel van de Nieuwe­zijds Voorburg­wal (van de Paleis­straat tot het Konings­plein) wordt het eerst aangepakt, vanaf januari 2021. De Postzegel­markt wordt een klein plantsoentje.

Postzegelmarkt bij Nieuwezijds Voorburgwal 280, Amsterdam

Postzegelmarkt bij Nieuwezijds Voorburgwal 280 (juli 2019).

Travelers' Map is loading...
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.