Groote Museum in Artis

Het Groote Museum uit 1850, onderdeel van dieren­tuin Artis op de Plantage Midden­laan 41, is helemaal vernieuwd, gerestau­reerd en gemoder­niseerd. Het museum werd in mei 2022 heropend, nadat het 75 jaar gesloten was geweest (sinds 1947, door gebrek aan fondsen). Nu heeft het een unieke en moderne benadering gekregen, anders dan alle andere natuur­histo­rische musea, maar het heeft wel de prachtige ken­merken en atmos­feer bewaard van toen het in 1850 werd gebouwd.

Destijds was het het aller­eerste museum­gebouw in Amster­dam, zelfs eerder dan het Rijks­museum (dat uit 1885 stamt). Het gebouw van het Groote Museum is sinds 1974 een Rijks­monument.

Achtergevel van het Groote Museum op het Artis­plein (mei 2022).

Toen het Genoot­schap Natura Artis Magistra (De natuur is de leermeester van de kunst) in 1838 werd opge­richt, was het plan om de levende dieren in het park tentoon te stellen en de dode dieren in het hoofd­gebouw. Maar de collectie van het Zoölogisch Museum groeide zo snel dat hij al na een paar jaar te groot was om helemaal te laten zien. Vissen, krabben, kreeften, slangen en sponzen gingen naar het Aquarium­gebouw, de skeletten werden verhuisd naar het Nijl­paarden­huis — inheemse dieren, insecten en Japanse voor­werpen verhuisden naar de biblio­theek.

Onder de lens het Groote Museum, destijds het hoofd­gebouw van Zoölogisch Genoot­schap Natura Artis Magistra. Detail van een kaart uit 1867, Collectie Konink­lijk Oud­heid­kundig Genoot­schap (Stads­archief Amsterdam).

Toen het aantal leden van het genoot­schap groeide besloten ze om een nieuw ont­moetings­centrum te bouwen — met ontvangst­ruimten op de begane grond en een museum op de eerste verdieping. Ontworpen in neo­classi­cis­tische stijl door architect Johannes van Maurik (1848-1854), werd het Groote Museum tussen 1850 en 1855 gebouwd. Toen het museum door finan­ciele moei­lijk­heden in 1947 werd gesloten, werd de collectie over­ge­bracht naar een univer­siteits­gebouw op de Maurits­kade. Sinds 2011 is de collectie eigen­dom van het Naturalis Bio­diversity Center in Leiden. De zalen op de begane grond bleven in gebruik als ont­moetings­plek voor de leden van het zoölogisch genoot­schap, totdat in 1868 nieuwe leden­zalen werden geopend op de Plantage Kerk­laan.

Interieur van het Zoölogisch Museum (Groote Museum) rond 1900 (Stads­archief Amsterdam).

De renovatie vond plaats tussen 2017 en 2022. Waar vroeger de museum­collectie voor­name­lijk een statische tentoon­stelling was, richt de nieuwe inter­actieve aanpak zich vooral op de verbinding tussen de mens en alle andere levens­vormen op aarde.

Fotogalerij van het Groote Museum (mei 2022)

Website Groote Museum: https://www.grootemuseum.nl/nl/ontdek