De L'Europe Amsterdam

Op de Nieuwe Doelen­straat 2-14 ligt het opmerkelijke hotel De L’Europe uit 1896, op het punt waar de Amstel in het Rokin overgaat. Dit vijf-sterrenhotel, dat uitkijkt over de Binnen-Amstel en de Munt, werd ontworpen door architect Willem Hamer (1843-1913) in neo-renais­sance­stijl (hij ontwierp ook het Vondel­park paviljoen). Het pand is sinds 2001 een rijks­monument en is een aantal keren uit­gebouwd en her­ingedeeld. Bij een restauratie en her­inrichting in 1987 werden ook de historische beeld­houw­werken op de voor­gevel hersteld.

De L’Europe gezien vanaf het Munt­plein. Ervoor het beeld Fortuna door Hildo Krop (maart 2022).

Nieuwe Doelen­straat nummer 6 en 8 werden in 1988 bij het hotel getrokken, in 2006 gevolgd door de nummers 10, 12 en 14. Een nieuwe vleugel werd in 2023 toe­gevoegd. Freddy’s Bar (de bar van het hotel) is vernoemd naar de bier­magnaat, wijlen Alfred (Freddy) Heineken, die hier graag kwam. Hij kocht het gebouw in 1950 als cadeau voor zijn vrouw — nu is zijn dochter Charlene de Carvalho de eigenaresse. Fumoir, hun interne rokers­lounge, heeft een selectie Caribische sigaren, die worden geleverd door Hajenius op het Rokin. Na sinds 1896 de naam Hotel de L’Europe te hebben gevoerd, veranderde het hotel in 2011 zijn naam naar De L’Europe Amsterdam.

De L’Europe gezien van Rokin richting Nieuwe Doelen­straat. Links de Oude Turf­markt, rechts de Doelen­sluis (augustus 2023).

Sinds 1995 exploiteert De L’Europe ook de Amster­damse Academische Club, voor professoren van de UvA. Dat kleine gebouwtje onder de klok uit 1875, op de Oude­zijds Achter­burg­wal 235-237, diende ooit als wacht­kamers voor het voor­malige Binnen­gasthuis.

Ornamenten

Op de gevel van het hotel zie je een groot aantal versieringen, waard om even rustig te bekijken. Aan de kant van de Binnen-Amstel tegenover het Munt­plein, tussen de ramen op de derde verdieping, zie je kleine beeldjes van knielende figuren in middeleeuwse kledij. Aan de kant van de Nieuwe Doelen­straat, links van de hotel­ingang, boven het schild van het Consulaat van Monaco en het raam daarboven een rijk versierd paneel.

Schild van het Consulaat van Monaco, links van de ingang van De L’Europe (augustus 2023).

Versierd paneel boven het raam links van de ingang (augustus 2023).

Boven de drie ramen op de begane grond, rechts van de ingang, drie vogels met gespreide vleugels (een pauw, een kip met kuikens en een adelaar). Een kleine vogel siert het kraagstuk, waarschijnlijk een sperwer.

Versieringen boven de ramen op de begane grond (augustus 2023).

Onder de balkons van de eerste verdieping zie je op de kraagstukken beelden van een hond, een aap en een kat, met ertussen eenden met gespreide vleugels. Links van het beeldje van de hond, boven het raam van de eerste verdieping, een spin geflankeerd door twee gestileerde vogels (waarschijnlijk ibissen of strak gestileerden raven). Boven de ingang van Freddy’s een uil en een papegaai, daartussen weer een eend met gespreide vleugels, boven het balkon van de eerste verdieping een ooievaar.

Kleine beeldjes onder de balkons van de eerste verdieping (augustus 2023).

Uil, eend en papegaai boven de ingang van Freddy’s (augustus 2023).

Sommige beeldjes worden herhaald op de gevel aan de kant van het Muntplein. De ooiveaar komt terug op de hoek van de kant van het Muntplein en de achterkantkant van het gebouw. De ingang met baldakijn en de receptie zijn uit 1910.

Ooievaar boven het balkon van de eerste verdieping (augustus 2023).

Spin en gestileerde vogels (augustus  2023).

Restaurants

De L’Europe heeft een aantal uit­stekende restaurants, zoals Flore en Brasserie Marie met een fraai terras aan het water. Het hotel heropende in 2011 na een totale renovatie. De nieuwe vleugel uit 2023 hebben ze ’t Huys genoemd en daar zit Trattoria Graziella.

Flore en Brasserie Marie met terras aan de Binnen-Amstel, gezien vanaf het Muntplein (april 2023).

Nieuwe Doelenstraat 12 & 14, Trattoria Graziella in De L’Europe (augustus 2023).

Het Rondeel bastion

Waar nu het hotel staat stond eerst het verdedigings­werk het Rondeel uit 1535, als onder­deel van de stenen stadsmuur. Amsterdam was rond 1480 begonnen met de aanleg van die muur, op orders van de Habsburgse Keizer Maximiliaan van Oosten­rijk (1459–1519), bedoeld om de stad te beschermen tegen de mogelijke aanvallen van de machtige Bisschop van Utrecht. Maximiliaan’s vrouw had de Bourgondische gebieden in Frankrijk en de Lage Landen in 1477 door overerving in handen gekregen.

De kanonnen van het Rondeel beschermden de bocht die de toegang was tot de stad via Amstel naar het Rokin. De stads­muur liep vanaf hier door naar de toren Swych Utrecht, nu het Doelen Hotel. Dit Rondeel, een halfond bastion, had een doorsnede van zo’n 12 m met 1,2 m dikke muren — het werd gebruikt als opslag voor geschut en geweren, het huis van de stads­artillerie­meester lag er vlak achter.

Detail van een schilderij van Jan Micker uit 1652, situatie van 1544, WZW boven. Onder de lens het Rondeel, nu De L’Europe (schilderij in het Amsterdam Museum).

Op het schilderij zie je boven het Rondeel de oude Reguliers­poort, nu de Munt­toren. Eronder zie je de toren Swych Utrecht, daar staat nu het Doelen Hotel. Tussen die twee in staat op het schilderij een kleine wacht­toren die Leeuwen­burg heette, op de hoek van het Rokin, met de poort verbonden door een muur. Die wacht­toren brandde in 1618 af, samen met een deel van de poort en de huizen er tussenin.

Toen in 1593 het gebied tussen het Singel en de Heren­gracht bij de stad werd getrokken verloor deze plek zijn verdedigende functie — het Rondeel werd dus verkocht en vervolgens in 1633 gesloopt. Op het Fragmenten­gebouw in de tuinen van het Rijks­museum hangt nog een gevelsteen die afkomstig is van dit oude Rondeel. De Nieuwe Doelen­straat werd vrij­gemaakt en met nieuwe huizen gevuld, de smalle houten Roo­brug werd in 1633 vervangen door de stenen Doelen­sluis. In 1638 zat hier op de hoek een herberg die Hotel Rondeel heette — uit­gebreid in 1652 en 1882. Na een aantal renovaties en eigenaren werd dat hotel in 1895 gesloopt en kwam op die plek in 1896 het Hotel De L’Europe.

Hotel de l’Europe op de Nieuwe Doelenstraat 2-4 kort na de bouw in 1896, foto van Jacob Olie (Stads­archief Amsterdam).

Fortuna

Recht voor het hotel, op de brede brug die nu het Munt­plein vormt, staat een bronzen beeld uit 1948 van Vrouwe Fortuna (staand op een bol en een opbollend doek vasthoudend), gemaakt door stads­beeld­houwer Hildo Krop (1884-1970), het laatste brug­beeld van zijn hand. Het beeld staat nu op de muur van het Munt­plein bij de Amstel, maar dit is al de derde plek waar het terecht kwam.

Beeld Fortuna van Hildo Krop, daarachter De L’Europe, in de verte de Stopera (maart 2022).

Van 1948 tot juni 1972 stond het beeld op het Rokin op de muur van de Lange­brug­steeg, waar nu het beeld staat van Koningin Wilhelmina te paard. Fortuna werd toen verplaatst naar het Munt­plein naast de Munt­toren, waar het op een fraaie granieten sokkel (versierd met slang en dolfijn) stond. Die sokkel zit nog in de brug­muur, bijna verstopt achter de lelijke stal. Omdat het beeld dus half verstopt stond achter die stal, werd het in januari 1989 vrij gemakkelijk gestolen. Gelukkig werd het diezelfde zomer gevonden in een antiek­winkel in Brussel. Daarna werd het beeld weer verplaatst, dit keer naar de huidige plek aan de oever van de Amstel, in november 1989.

De L’Europe gezien vanaf de Doelensluis, hoek Nieuwe Doelenstraat (augustus 2023).

Achterkant van De L’Europe, gezien vanaf de Amstelkade (augustus 2023).

De L’Europe Amsterdam met Freddy’s, hoek Nieuwe Doelenstraat (augustus 2023).

Website De L’Europe: https://www.deleurope.com/nl/