De westkant van het Rokin, deel 1

Een korte geschiedenis van het Amsterdamse Rokin stond al in de blogpost: “De oostkant van het Rokin“, met de oneven nummers. De westkant van het Rokin heeft de even nummers — we gaan van de Dam tot het Muntplein. Deze kant start op de hoek van de Dam met het gebouw van Madame Tussaud’s en kledingwinkel Peek & Cloppenburg.

Omdat de westkant van het Rokin nogal een eind is, zal ik die kant in twee delen bespreken: deel 1 is dan van Dam tot Spui, deel 2 doet Spui tot Muntplein.

Van rechts naar links: Peek & Cloppenburg, Krom­elle­boog­steeg, Rokin 8, Rokin 10 en Rokin Plaza (augustus 2023).

Rokin 12-16 – Rokin Plaza

Het moderne gebouw van het Rokin Plaza stamt uit 1983. In mei 1977 brandde Hotel Polen (uit 1891) en de ernaast gelegen tweede­hands boek­winkel De Slegte af in één van de grootste branden uit de recente geschiedenis van Amsterdam, met 33 doden en 46 gewonden tot gevolg. Het vuur was begonnen in een meubel­toon­zaal op de begane grond. Het huidige gebouw, de voor­gevel vernieuwd in 2015, huis­vest sinds 2018 de Japanse mode­zaak Uniqlo en de Spaanse mode­zaak Pull & Bear. De Papen­broek­steeg loopt door het gebouw heen en verbindt de Kalver­straat met het Rokin.

Hotel Polen op Rokin 14 in augustus 1974 (Stads­archief Amsterdam).

Rokin Plaza op Rokin 12-16, Uniqlo en Pull & Bear, rechts de Papen­broek­steeg (augustus 2023).

Papenbroeksteeg

De Papenbroeksteeg, tussen Rokin 12 en 14, heette in de 16e eeuw de Popius­steeg, naar de kunst­minnende bankier en koopman Pompeius Occo, die hier woonde. De rijke Oost­friese Poppe Okkesz (1483-1537) noemde zich Popius of Pompeius Occo. De huidige naam van de steeg komt van Marten van Papen­broek (1567-1640), een Antwerpse koopman, kunst­verzamelaar en actieve rede­rijker, die aan het eind van de steeg woonde, bij de Kalver­straat. Deze steeg liep tussen tweede­hands boek­winkel De Slegte en Hotel Polen, totdat de brand in 1977 beide vernielde. Nu loopt de steeg door het Rokin Plaza winkel­centrum.

Kijkend naar het zuiden vanaf Rokin 12-16 (augustus 2023).

Rokin 18 – Restaurant Dilbar

Dit huis uit het eerste kwart van de 17e eeuw had een gevel uit 1868, die in 1935 en 1984 werd gerestau­reerd en veranderd. Het gebouw werd in 2020-2022 opnieuw gereno­veerd en is nu een restaurant en appartementen.

Rokin 20 – Subway

Dit hoekhuis (tussen 1850 en 1900 gebouwd) werd in 1933 de Amsterdamse vestiging van een beroemd koosjer restaurant uit Berlijn, Rubinstein. Amsterdam had destijds zo’n 79.000 Joodse inwoners. Vanwege de economische crisis bestond het restaurant maar een paar jaar, de inboedel werd in 1936 geveild. Nu zit hier een Subway.

Van rechts naar links: Rokin 12-16, Rokin 18, Rokin 20 en Rokin 22. Tussen nummer 20 en 22 de Spaar­pot­steeg (augustus 2023).

Spaarspotsteeg

De Spaarpotsteeg, tussen Rokin 20 en 22, kreeg die naam vanwege een huis dat in 1596 een spaarpot in de gevel­steen had. De steeg heeft ook een aantal andere namen gehad: van 1600 tot 1650 heette dit steegje de Spreeuw­pot­steeg, ook wel Hoere­steeg, maar dat werd rond de 18e eeuw veranderd in Spaar­pot­steeg. Een zeer exclusieve club, Onder Ons, heeft op de Kalver­straat 27 een gesloten gevel van vijf ramen breed, de enige toegangs­deur zit op de Spaar­pot­steeg.

Rokin 22 – Spreeuwen

Dit huis van vóór de 17e eeuw werd in de 19e eeuw aangepast. De 17e eeuwse gevel­steen (in 2017 gerestau­reerd) laat een pot zien die door spreeuwen als nest­plek wordt gebruikt.

Close-up van de gevelsteen op de gevel van Rokin 22, een nestpot met spreeuwen (augustus 2023).

Rokin 24

Huis met gevel uit de 19e eeuw, de 18e eeuwse geveltop kwam waar­schijn­lijk van een andere plek.

Rokin 26

Dit huis uit 1883 was een barbier van 1911 tot 1970. De kapper (Maison Faas) begon in 1917 een rechts­zaak tegen het stad­bestuur omdat hij het niet eens was met de gedwongen sluiting op zondag — en hij won. Na 1970 werd dit Chinees restaurant FuLu Mandarijn (Sichuan keuken).

Rokin 26 en 24, de Spaarpotsteeg rechts ervan (augustus 2023).

Voorgevel van Rokin 26, Restaurant FuLu Mandarijn (augustus 2023).

Rokin 30

Winkel en huis uit 1880, gebouwd voor een boek­winkel door architect A.L. van Gendt, was in 1892 een drukkerij.

Gapersteeg

Tussen Rokin 34 en 36 ligt de Gaper­steeg. Deze steeg was vernoemd naar een houten gaper (een houten kop met uit­gestoken tong), die hier op de hoek hing in de 17e eeuw. Gapers gaven gewoonlijk een drogist of apotheek aan. Op de zijmuur van Rokin 36 staat nog een muur­reclame van rond 1910 voor horlogier Henri Jullien.

Gapersteeg tussen Rokin 34 en 36 met muur­reclame voor horlogier Henri Jullien (augustus 2023).

Rokin 36

Dit huis op de hoek van de Gaper­steeg werd in 1906 gebouw voor klokken­winkel Henri Jullien, opgericht in 1843. De naam staat nog steeds op de muur in de steeg. Hij verhuisde in 1923 naar de Keizers­gracht 173. Op de gevel bij de derde verdieping is een portret in reliëf van Christiaan Huygens, waar­schijn­lijk een eer­betoon van Henri Jullien aan de uit­vinder van de penduleklok. Sinds 2020 is dit een Albert Heijn AH-to-Go supermarkt.

Rokin 32 (rechts) tot Rokin 46 (links). In het midden (het hoge gebouw) Rokin 36 (mei 2023).

Rokin 38

Rond 1875 was dit Café Restaurant De Pool, hun naam is nog zicht­baar op de gevel. Dit huis werd in 1880 verbouwd door architect J. van Looy voor klokken­winkel Jullien, die hier van 1887 tot 1906 zat en die later naar Rokin 36 verhuisde. Na een grote brand werd het huis in 1926 nog een keer verbouwd. IJzer­handel L. Rodrigues was hier gevestigd van 1950 tot 1977, toen het echtpaar omkwam bij een vlieg­tuig­ramp op Tenerife. Nu zit hier een Tours & Tickets.

Rokin 36 (rechts) tot Rokin 46 (links). Het grijze gebouw is voormalig Café Restaurant De Pool (augustus 2023).

Rokin 44 – Drijfhout

Dit gebouw in art nouveau­stijl met winkel en kantoor uit 1900 werd ontworpen door Joseph Herman. Het smeed­ijzeren art nouveau­hek werd helaas in de jaren 1960 verwijderd. In 1901 zat hier een goudsmit, in 1902 gevolgd door een andere goudsmit. Hun naam (Drijfhout) staat nog op de voor­gevel. In 1909 kwam hier een kunst­handel, van 1920 tot 1970 gevolgd door een boek­winkel. De gevel werd in 2000 hersteld.

Rokin 38 (rechts) tot Rokin 50 (links). In het midden op nummer 44 het vroegere gebouw van Drijfhout (augustus 2023).

Rokin 46

In dit pand van rond 1800 zat de gerenommeerde kunsthandel Gebr. Douwes van 1915 tot 1993. Rokin 46 is nu een souvenir­winkel op de begane grond met kantoren erboven.

Rokin 48

Rokin 48 is gebouwd in 1667 en verbouwd in 1877.

Rokin 50 – Muziek en Kunst

Winkel en huis uit 1893 in neo-barok­stijl, gebouwd voor boek­handel Schröder door architect J. van Looy. De vroegere boekhandel had ook een kunst­zaal op de eerste verdieping. Van 1907 tot 1961 zat hier het Linoleum­huis. De onderste verdiepingen zijn enorm aangepast en nu een souvenir­winkel.

Rokin 44 (rechts) tot 56 (links). Op nummer 50 het gele gebouw Muziek & Kunst (augustus 2023).

Kijkend naar het noorden richting Dam vanaf Rokin 50 (mei 2023).

Rokin 54 en 56

Rokin 54 (uit 1650) en Rokin 56 (uit 1775) bestaan alleen nog maar als voorgevels, geplakt op een nieuw gebouw erachter uit 1964. De moderne begane grond werd gemaakt voor een reis­bureau, de originele voor­gevel er bovenop gezet. KPN zit hier nu op de begane grond.

Rokin 58 – Art Nouveau

Dit gebouw uit 1898 in een sobere art nouveau­stijl werd door architect Gerrit van Arkel ontworpen. Bij de derde verdieping staan gestileerde roof­vogels. De begane grond werd in 1919 omgebouwd tot een winkel. Eerst zat er een uitgeverij, na 1950 een Australische bank. Het glazen deel van de gevel werd rond 1980 toegevoegd. Nu zit hier Productpine, een online shopping platform.

Rokin 54 (rechts) tot Rokin 62 (links). Het gele gebouw op Rokin 58 werd ontworpen door Van Arkel. Tussen nummer 60 en 62 de Duifjes­steeg (juli 2022).

Duifjessteeg

De Duifjessteeg tussen Rokin 60 en 62 is vernoemd naar bier­brouwerij ’t Duyfje, hier gevestigd rond 1600. Tot 1934 was hier recht tegenover een klein pontje dat mensen over het water van het Rokin heen bracht.

Rokin in 1910, gezien richting Dam, met pontje ter hoogte van de Duifjes­steeg (Stads­archief Amsterdam).

Rokin 62-64 – Hotel Cordial

Dit gebouw aan de linkerkant van de Duifjes­steeg stamt uit 1915 en kwam in de plaats van een ouder pand.

Rokin 64 – De Moor

Dit kantoorgebouw uit 1610 heeft een pediment uit ongeveer 1725, met daarop een Moor met een boog en pijlen. Dit had niets te maken met slavernij, het was een verbeelding van de familie­naam van de Vlaamse eigenaar, tabaks­handelaar Barthelomeus Moor (1573-1636), die dit stuk grond in 1610 had aangekocht. De zoon van zijn dochter Catherine, Daniel Bernard (1626-1714) was wèl bij de slaven­handel betrokken, hij was directeur van de Sociëteit Suriname in 1689. De steeg naast het gebouw heet Mooresteegje.

Kijkend naar het zuiden vanaf Rokin 60 richting Arti et Amicitiae (mei 2023).

Rokin 54 (rechts) tot 66 (links). Links het Moore­steegje en gebouw De Moor op Rokin 64 (mei 2023).

Close-up van de topgevel van Rokin 64, een moor met boog en pijl (mei 2023).

Mooresteegje

Het Mooresteegje, tussen Rokin 64 en 66 (tegen­woordig afge­sloten) is vernoemd naar het gebouw op nummer 64.

Het afgesloten Moore­steegje tussen Rokin 64 en 66 (augustus 2023).

Rokin 66

Kristalhandelaar Muller (sinds het midden van de 18e eeuw in Amsterdam) liet deze winkel in 1889 voor zich bouwen. Ze sloten in 1978. Van 1987 tot 1998 was dit Boetiek Puck en Hans, hun naam nog boven de winkelpui. Puck & Hans was een modemerk van het designer­echtpaar Puck Kroon en Hans Kemmink — ze hadden tussen 1968 en 1998 drie winkels, waar ze hun eigen creaties en de ontwerpen van buiten­landse designers verkochten. Nu Curly Girl haar­producten.

Rokin 66 (rechts) tot Rokin 78 (links) (mei 2023).

Rokin 68 – Douglas

Rond 1883 zat hier kleermaker J.A. Jordan, nu is het parfumerie Douglas.

Rokin 70 – Jamin

Rokin 70 stamt uit 1734 en was ooit een boek­handel en antiek­zaak, nu een Jamin.

Naar het zuiden kijkend vanaf Rokin 68 in de richting van Arti bij het Spui (juli 2022).

Rokin 72 – Schmidt Optiek

Dit huis met winkel uit 1917 heet De Gouden Bril. Schmidt Optiek is de oudste optiek in Nederland en werd opgericht in 1866. Het interieur van de winkel – van Cubaans mahonie­hout — is nog groten­deels origineel. Bovenop het dak staat een beeld van een aap met een verre­kijker. Op de voorgevel twee koppen in zand­steen van mannen, één met bril en één zonder. Aan de kant van de Wijde Kapel­steeg zie je een beeld van Zacharias Jansen (naar verluidt de uitvinder van de verre­kijker) door Dirk Polet uit 1918 — daar zitten ook twee gevel­stenen van huizen uit 1661 die werden gesloopt voor het huidige pand.

Uithangbord van opticien Schmidt, hoek Rokin gezien vanaf de Wijde Kapel­steeg (augustus 2023).

Beeld van Zacharias Jansen op de Wijde Kapel­steeg, zijkant van het gebouw op Rokin 72 (augustus 2023).

Beeld van een aap met verre­kijker, naar beneden kijkend vanaf het dak van Rokin 72 (juli 2022).

Wijde Kapelsteeg

Tussen Rokin 72 en 74 ligt de Wijde Kapel­steeg, onder­deel van een blok dat de Nieuwe­zijds Kapel omringd. Tot de 17e eeuw heette deze steeg de Wijde Heiligen­steeg.

Rokin 74

Huis en winkel uit 1885, oor­spronke­lijk gebouwd voor boek­handel Scheltema & Holkema (uit 1853), die eerst bij de Krom­elle­boog­steeg zaten. Rond 1895 breidde de winkel uit naar Rokin 76, daarna verhuisden ze in 1975 naar het Spui. Dit gebouw was van 1985-2018 Brasserie Beems. Sinds 2019 is het een Starbucks.

In het midden Rokin 74, nu Starbucks, rechts ervan de Wijde Kapel­steeg (juli 2022).

Rokin 76

Dit vreemde huis met winkel uit 1896 van architect Jan Springer (1850-1915) werd gebouwd als een uit­breiding van boekhandel Scheltema op nummer 74. Het pand heeft een balkon en een klein torentje, nu bijna onzicht­baar nadat het complex van de Nieuwe­zijds Kapel uit 1908-1912 werd neer­gezet. Springer (de Stads­schouw­burg op het Leidse­plein is zijn meest bekende werk) had zijn best gedaan om het vrije zicht op de oor­spronke­lijke Kapel van de Heilige Stede te bewaren, maar helaas drukte vervolgens de winkel­gevel van de erna gebouwde Nieuwe­zijds Kapel zijn inspanningen bijna in elkaar.

Rokin 78-82 – Van Wisselingh & Nieuwezijds Kapel

Ooit was dit de plek van de katholieke Kapel ter Heilige Stede, in 1908-1912 werd in plaats daarvan deze protestantse Nieuwe­zijds Kapel met de omringende winkel­panden neer­gezet, ontworpen door architect C.B. Posthumus Meyjes. Kunst­handel Van Wisselingh zat hier tot 1983, nu is het de Amsterdam Dungeon. De Nieuwezijds Kapel is al eerder besproken in een andere blogpost: Nieuwezijds Kapel op het Rokin.

Van links naar rechts: Enge Kapel­steeg, Rokin 78-82, Rokin 76 en Rokin 74. Ervoor de ingang van de parkeer­garage (juli 2022).

Enge Kapelsteeg

Tussen Rokin 82 en 84 ligt de Enge Kapel­steeg, onderdeel van het blok winkels dat om de protestantse Nieuwe­zijds Kapel heen ligt. Hier vind je een poort van de originele katholieke Kapel van de Heilige Stede (afge­broken in 1908), de poort aan­gebracht in het nieuwe blok uit 1912.

Adelaar die een schild met caduceus (staf van Hermes) vasthoudt, op de muur van de Enge Kapel­steeg (augustus 2023).

Rokin 84 – Riche

Hier zat het luxe Café-Restaurant Riche uit 1883, ontworpen door architect A.L. van Gendt in eclectische stijl. Riche sloot zijn deuren in 1913 en het gebouw en het weelderige interieur werden geveild. In 1914 zaten Belgische vluchte­lingen in het pand (tijdens de Eerste Wereld­oorlog). Het hoofd­kantoor van vlieg­tuig­maker Fokker zat hier van 1919 tot 1934. De konink­lijke familie gebruikte in de tijd van Koningin Wilhelmina (1880-1962) de bovenste verdiepingen als pied-à-terre. Nu zit hier kleding­winkel Weekday, met Gastropub Het Lagerhuys op de onder­verdieping.

In het midden de top van Rokin 84 (vroeger Riche), rechts ervan de Enge Kapel­steeg (augustus 2023).

Rokin 84 op straatniveau, ingang van kleding­winkel Weekday en terras van Het Lagerhuys (augustus 2023).

Rokin 88-90

Dit bankfiliaal begon als winkel voor huis­houde­lijke artikelen. Ontworpen door Jan Kuyt, het pand loopt door tot Kalver­straat 101. De façade verbergt de oudere huizen, hun gevels gesloopt toen dit in 1914 werd gebouwd. De Amsterdamse juwelier Bonebakker (opgericht in 1792) zat hier van 1954 tot 2012, toen ze naar het Conserva­torium Hotel op de Van Baerle­straat verhuisden. Ze namen de groene marmeren gevel­bekleding mee. Nu is Rokin 88 een ING kantoor.

Rokin 92-96 – Hajenius

Tabakshandel Hajenius heeft veel belang­rijke klanten van rook­waar voorzien sinds 1826. Dit gebouw stamt uit 1915 en heet De Rijn­stroom. Het werd van binnen en van buiten ontworpen door de architecten­broers Van Gendt, met een bijzonder fraai en nog helemaal intact art-deco interieur. Het bedrijf had daarvoor een fraai pand uit 1869 op de hoek van de Dam en het Rokin, dat werd afge­broken toen Peek & Cloppen­burg (nu ook Madame Tussaud’s) werd gebouwd in 1914. Al besproken in een eerde blogpost: Hajenius Sigaren aan het Rokin. Hajenius Sigaren aan het Rokin.

Ingang van tabakszaak P.G.C. Hajenius op Rokin 92-96 (februari 2022).

Deur en brievenbussen van Rokin 92-96, aan de rechter­kant van gebouw De Rijnstroom (augustus 2023).

Rokin 100

Huis en winkel uit 1903, ontworpen door architecten Jacot en Oldewelt, oor­spronke­lijk voor een kleer­maker die gespecia­liseerd was in tropen­kleding en uit­rusting voor verblijf in Nederlands-Indië — die hield er in 1925 mee op. Later werd het een leverancier van medische instrumenten, tot 1964. Nu is het een pannen­koeken­huis.

Van links naar rechts: het Leesmuseum op Rokin 102, de Water­steeg, Mama Pancake op Rokin 100, Rokin 98, De Rijnstroom op Rokin 92-96 en ING bank op Rokin 88-90 (augustus 2023).

Watersteeg

De Watersteeg tussen Rokin 100 en 102 liep ooit van de Kalver­straat direct tot aan het water van het Rokin (het Rokin had toen nog geen kade).

Rokin 102 – Het Leesmuseum

Het Leesmuseum uit 1904 werd ontworpen door architect C.B. Posthumus Meyjes (die ook de Nieuwe­zijds Kapel ontwierp). Heren­sociëteit Het Leesmuseum was in 1800 opgericht, om het lezen van buiten­landse kranten, bladen en boeken te bevorderen. De dames hadden hun eigen biblio­theek (opgericht in 1877) op de Harten­straat. Rond 1900 had de sociëteit zo’n 1.500 leden, maar de aantallen namen snel af en de club ontbond in 1932. Vanaf 1932 was dit veiling­huis Mak van Waay, overgenomen door Sotheby’s in 1974, die hier tot 1998 bleef. De entree op de hoek van de Water­steeg werd in 1938 toe­gevoegd, ontworpen door architect J. op ’t Land. Een nauwe gang links van het gebouw heet Lees­museum­gang (afgesloten).

Rokin 104, het Leesmuseum gebouw op Rokin 102, de Water­steeg en Mama Pancake op Rokin 100 (augustus 2023).

Het Leesmuseum gebouw op Rokin 102, kijkend naar het zuiden richting Arti (augustus 2023).

Rokin 104 – Hotel Pagi

Huis uit de eerste helft van de 19e eeuw, met de ingang op de hoek. Rechts de ingang voor de boven­verdiepingen. Nu Hotel Pagi.

Taksteeg

Tussen Rokin 104 en 106 ligt de Taksteeg. Waar de naam van de steeg vandaan komt is niet bekend. Vóór 1565 heette dit de Sint Martijns­steeg.

Taksteeg, gezien vanaf Rokin richting Kalver­straat (augustus 2023).

Rokin 106

Huis uit de eerste helft van de 19e eeuw, de beneden­verdieping afgebroken.

Rokin 108-110

Huis uit de 17e eeuw, verbouwd in de 18e en 19e eeuw, dwars geplaatst.

Historische blauwe tram bij Arti et Amicitiae. Rechts de doorloop naar het Spui en Rokin 108-110 (juli 2022).

Rokin, van hoek Spui naar het noorden kijkend, met historische blauwe tram (juli 2022).

Rokin vanaf Arti en Spui naar het noorden kijkend richting Dam (februari 2022).