De Spiegel op de Lijnbaansgracht 277

Lunchcafé De Spiegel op de Lijn­baans­gracht 277 is een leuk en vriendelijk traditioneel Amsterdams café dat uit 1907 stamt. Het heeft een heerlijk zonnig terras op het kleine pleintje, dat (onofficieel) Spiegel­pleintje heet. Vijf gene­raties van de Haage­doorn familie hebben achter elkaar het café gerund, dat in 1947 werd uitgebreid door de achterwoning aan het café toe te voegen. In 2008 vierden ze hun 100-jarig bestaan, waarbij AT5 op bezoek kwam. Dit is een prima plek voor een ontspannen lunch of een biertje in de zon.

Interieur van Lunchcafé De Spiegel (juni 2021).

Volkskoffiehuis

Het café begon in 1907 als een volks­koffie­huis voor de arbeiders van de Stads­reiniging — hun afval­boten meerden recht hiervoor aan (toen was er nog een directe water­verbinding langs wat nu het overkluiste Kleine-Gartman­plantsoen is richting Leidse­plein). Paard en wagen vervoerden het afval hierheen en boten trans­porteerden het verder.

Lunchcafé De Spiegel, met een oude foto achter de bar van toen het nog een Volks­koffie­huis was (juni 2021).

Tegen 1930 verhuisde de stads­reiniging naar elders — de voor­naamste klanten van het café werden toen de glazen­wassers uit de buurt, de kruiers uit de Kerk­straat en de koetsiers van de ARM (Amsterdamsche Rijtuig Maatschappij), die kun koetsen hier voor de deur stalden.

Lijnbaansgracht

Lijnbanen waren de lange ruimtes die de touwslagers, waarvan er in Amsterdam heel veel waren, nodig hadden. De Lijnbaans­gracht is vernoemd naar de touw­slagerijen van privé-onder­nemers — de lijn­banen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) waren op de ooste­lijke eilanden aan de andere kant van het centrum. Touwslagers hadden veel ruimte nodig en waren daarom altijd aan de toen­malige rand van de stad gesitueerd.

Lijnbaansgracht in 1894, gefotografeerd door Jacob Olie. De gracht liep door wat nu het Kleine-Gartman­plantsoen is (de gracht werd overkluisd) richting Leidse­plein. Rechtsonder het Spiegel­pleintje, waar in 1907 het café kwam (Stads­archief Amsterdam).

De Lijnbaans­gracht werd in 1612 gegraven, toen de aanleg van de grachten­gordel begon. Aan de andere kant van de gracht (tegenover Lijnbaans­gracht 245 tot 284) ligt de Ziesenis­kade, de zuidelijke kade tussen het Kleine-Gartman­plantsoen en de Spiegel­gracht.

De Lijnbaans­gracht ging eerder verder als een onder­grondse gracht, over­kluisd in 1914, onder het Kleine-Gart­man­plantsoen, om weer boven te komen bij De Melk­weg, vanwaar hij boven­gronds verder liep. Er werd een muur in het midden van de gracht geplaatst voor hij overdekt werd, voor extra onder­steuning. Tot voor kort was dat de situatie, maar nu is de gracht daar verdwenen door de aanleg van de onder­grondse fietsen­stalling. Maar bij en onder de Stads­schouw­burg richting De Melk­weg loopt de gracht er nog als vanouds.

Lunchcafé De Spiegel (juni 2021 & april 2022)

Website Lunchcafé De Spiegel: https://lunchcafedespiegel.nl/