Bellamyplein

Het drie­hoekige Bellamy­plein in Amsterdam West, tussen de Bilder­dijk­kade en de Ten Kate­straat, werd in 1905 aangelegd. Het is vernoemd naar Jacobus Bellamy (1757-1786), een Neder­landse dichter. Het voor­malige Amster­damse tram­depot Tollens­straat (nu cultureel centrum De Hallen) ligt aan de zuid­kant van het plein. Een klein drie­hoekig plantsoentje op het plein heet het P.W. Janssen­plantsoen, vernoemd naar Peter Wilhelm Janssen, zakenman en filantroop, wiens borst­beeld daar werd neer­gezet in 1908.

Gedeelte van het Bellamy­plein, gezien vanuit de Jan Hanzen­straat (september 2021).

Kwakerspoel

The Quakers, die zich eerst verzamel­den bij de oude Reguliers­poort, werden uit de stad gezet in 1657. Ze vestigden zich in dit gebied buiten de stads­muren en gaven hun naam aan de paden daar. Van 1706 tot ongeveer 1824 gebruikten de Quakers een huis op de Keizers­gracht 140 als kerk. Waar ze daarna heen zijn gegaan is niet bekend.

Vóór 1880 was dit een nat stuk lande­lijke polder dat de Kwakers­poel heette, met erop veertien zaag­molens en boerde­rijen. Het stads­bestuur stond toe dat aller­lei industrie zich daar vestigde, buiten de stads­muren. Hoewel het gebied officieel bij de stad Nieuwer-Amstel hoorde, stond het duidelijk onder de invloeds­sfeer van Amsterdam, zeker na de uit­breiding van de stad met de Derde Uitleg (tussen 1613 en 1625). Alle molens in dit gebied werden tussen 1832 en 1900 afgebroken.

Kwakerspoel tussen 1800 en 1820, tekening van Jan H. Hulswit (1766-1822).
In de verte rechts de Wester­toren.

Plezier­tuinen in het gebied zorgden voor zo’n toename in plezier­vaart dat regel­matig de vaar­wegen van de zaag­molens geblok­keerd werden. Uiteinde­lijk werden alle molens, terreinen en plezier­tuinen (met de nodige moeite) onteigend en werden er huizen gebouwd op de afge­broken en gedempte terreinen. De Kwakers­poel werd gedempt (in 1886 en 1890), de Kinker­straat en de Da Costa­straat werden aangelegd. De katholieke kerk (met kerkhof) De Liefde werd stads­eigen­dom in 1912 en afge­broken — op die plek werd het Bilder­dijk­park aangelegd. De begraaf­plaats werd verhuisd naar de begraaf­plaats Sint Barbara (ten noorden van het Westerpark).

Onder de lens de Kwakers­poel met de Kwakers­dijk en het Kwakers­pad, detail van een kaart uit 1882.

Vanaf 1890 vulden nieuwe huizen lang­zamer­hand deze buurt, de panden op het Bellamy­plein werden in 1904 gebouwd. De over­dekte toe­gangen van de huizen aan de west­kant van het plein hebben tegel­tableaus met afbeel­dingen van de zaag­molens die hier ooit stonden.

Het Bellamyplein nu

De indeling van het huidige Bellamy­plein stamt uit 1954. In 2018 werd het plein grondig gereno­veerd en het lijkt nu bijna een Frans stads­parkje, compleet met een piere­badje (favoriet bij moeders en kinderen in de zomer). De vele fietsen zijn gelukkig allemaal uit het zicht verdwenen, die moeten onder De Hallen worden gestald.

Deze buurt is één van de meest laag­gelegen plekken in Amsterdam, dus bij hevige regen­val liepen de omlig­gende straten al snel onder (er komen zes straten op het plein uit). Nu heeft de stad lager gelegen groen­stroken rond het park aange­legd (wadi’s of afvoer­geulen), die helpen het over­tollige water snel af te voeren.

Bellamyplein Fotogalerij (september 2021)