Allard Pierson Collectie

Sinds 2019 hebben het Allard Pierson Museum en de afdeling Speciale Collecties van de Univer­siteit van Amster­dam de krachten gebundeld en heten nu simpel­weg Allard Pierson. Er is een permanente tentoon­stelling die “Van Nijl tot Amstel” heet, waarin je als bezoeker vanuit het oude Egypte, via het Nabije Oosten, Grieken­land, Etruria en het Romeinse Rijk, naar Amsterdam gaat aan het eind van de 17e eeuw, dus na de vier grote stads­uit­brei­dingen. Behalve de blijvende collectie van zo’n 15.000 objecten zijn er per jaar ook twee grote speciale exposities.

Rokin met het gebouw van de vroegere artiesten­sociëteit Arti et Amicitiae, gezien vanuit het Allard Pierson (mei 2022).

Dit is niet aleen maar een museum, het is ook een studie­centrum voor de archeo­logische kennis die door de Uni­versi­teit van Amsterdam (UvA) is verzameld. Kunst en voor­werpen van 4000 v.Chr. tot 500 n.Chr. geven een indruk van het dagelijks leven, de mythologie en de religie in oude tijden. Je vindt hier ook oude middel­eeuwse boeken en manuscripten en een collectie van prachtige Blaeu-atlassen — Willem Jansz Blaeu (1571-1638) was een beroemde Neder­landse cartograaf.

Na een verbouwing van 4 jaar, van 2016 tot 2020, opende het museum de deuren weer voor het publiek — ik bezocht het vernieuwde Allard Pierson weer in mei 2022. Het museum is een oase van rust en ruimte in het hart van de stad en is absoluut een aanrader. Als kers op de taart heb je vanuit de Espressobar in het gebouw ook nog een prachtig uitzicht op het Rokin.

Allard Pierson zelf

Het museum is vernoemd naar Allard Pierson (1831-1896), predikant, theoloog, kunst­historicus en taal­kundige. Hij was een telg van een belang­rijke Amsterdamse koopmans­familie — hij studeerde eerst theologie in Utrecht en Leiden, werd toen voor 3 jaar predikant in Leuven (België), later in Rotterdam. In 1865 verliet hij de kerk, omdat zijn moderne agnostische denk­beelden schuurden met het predikant­schap. Hij had in 1870 een leer­stoel theologie aan de Uni­versi­teit van Heidel­berg (Duitsland), van 1877 tot 1895 was hij de eerste professor van kunst­geschiedenis, esthetiek en moderne talen en literatuur aan de Universi­teit van Amsterdam.

Allard Pierson (1831-1896), detail van een foto (Stads­archief Amsterdam).

Pierson had een passie voor de Klassieken en de Renaissance en reisde naar Turkije en Italië voor zijn collectie. Tijdens zijn hoog­leraar­schap in Amsterdam legde hij een collectie gips­afgietsels van klassieke beelden aan. Hij wordt beschouwd als één van de meer fijn­zinnige geesten van het Nederlandse culturele leven in de 19e eeuw. Hij is begraven in Zutphen, waar hij in 1896 overleed.

Het gebouw

Het neo­classi­cistische gebouw aan de Oude Turfmarkt 127, gebouwd tussen 1865 en 1869 en ontworpen door Willem Anthonie Froger (1812-1883), was oorspronkelijk de DNB (de Nederlandse centrale bank). De bank was hier gevestigd tot aan 1968, toen ze naar het Frederiks­plein verhuisden. Het pand werd toen aan­gekocht door de UvA, die het vervolgens bestemde voor haar eigen archeo­logische museum. Sinds 1976 is dit het Allard Pierson Museum — het gebouw is een nationaal monument.

Oude Turfmarkt 127 vanaf het Rokin, de vroegere Neder­landsche Bank (DNB), nu Allard Pierson (juni 2020).

Oorsprong van de collectie

De UvA-collectie is ontstaan vanuit de eerste Amsterdamse stads­biblio­theek, die in de 17e eeuw onder­deel werd van het Athenaeum Illustre, de voor­loper van de huidige universiteit. In 1929 kocht de Allard Pierson Stichting de privé­collectie van de Haagse bankier Lunsingh Scheurleer, die — vanwege de economische crisis van 1929 — gedwongen moest verkopen. De Stichting doneerde deze collectie aan de Universi­teit van Amsterdam, op voorwaarde dat de collectie publiek toe­ganke­lijk zou worden — zo ontstond het Allard Pierson Museum op de Sarphati­straat in 1934. In 1976 verhuisde het Allard Pierson Museum naar de Oude Turfmarkt.

Een deel van de Bibliotheca Philosophica Hermetica

De Bibliotheca Philosophica Hermetica (BPH), een verzameling manu­scripten en boeken over filosofie, religie, hermetisme en esoteriek, was begonnen als de privé­biblio­theek van de Amsterdamse zaken­man Joost Ritman. In 2005 werd de staat deels eigenaar van de biblio­theek — het andere deel van de collectie staat in de Embassy of the Free Mind op de Keizers­gracht 123, in het Huis met de Hoofden.

Marsilio Ficino’s introductie (argumentum) van zijn Latijnse vertaling uit 1471 van de Corpus Hermeticum.

Het deel van de biblio­theek in staats­eigendom werd sinds 2010 beheerd door de Konink­lijke Biblio­theek (KB). In 2020 besloten zij om de 4.400 werken aan het Allard Pierson in bruik­leen te geven, dat de werken zal catalo­giseren, restau­reren en (deels) zal digita­liseren. Delen van de collectie zullen regel­matig onderdeel zijn van de tentoon­stellingen.

Fotogalerij Allard Pierson (mei 2022)

Website Allard Pierson: https://allardpierson.nl/